Sneltests op de werkvloer: hoe zit dat nu precies?

Nu de overheid een miljoen gratis sneltests aanbiedt om op de werkvloer in te zetten, kloppen bedrijven massaal aan bij hun externe dienst. Nochtans gelden ook nu nog strikte regels over het gebruik van deze tests. Dr. Geert Laire, arbeidsarts en regiodirecteur Brussel bij Mensura, schept duidelijkheid.

In een context van clusterbesmettingen worden sneltests al gebruikt op de werkvloer. Voortaan kan de arbeidsarts, op basis van een specifieke risico-inschatting, beslissen om sneltests ook preventief te gebruiken om virusverspreiding tegen te gaan, zelfs indien er op dat ogenblik geen gekende besmettingen zijn. Vooral op dat punt lijkt er nog veel onduidelijkheid te bestaan.

Wanneer kan de arbeidsarts beslissen om preventief sneltests in te zetten?

Geert Laire: 'Arbeidsartsen krijgen geen vrijbrief om lukraak sneltests af te nemen. Op sectorniveau hebben we een beslissingsboom opgesteld, die ons moet toelaten om op uniforme wijze alle relevante elementen af te wegen en te beslissen of de inzet van sneltests nodig en verantwoord is. Uitgangspunt of sneltests kunnen worden ingezet is de vraag of er in het bedrijf een algemene COVID-19-risicoanalyse is gebeurd. In tweede instantie wordt bekeken of op basis van die analyse alle mogelijke preventiemaatregelen zijn genomen. Is een van beide niet het geval, dan zal de prioritaire actie voor de werkgever zijn om eerst die zaken op orde te krijgen, al dan niet met hulp van de externe dienst. Sneltests vervangen immers nooit alle geldende preventiemaatregelen zoals afstand houden, mondmaskers, handhygiëne en ventilatie.'

'Of een onderneming in aanmerking komt voor de sneltests die de federale overheid ter beschikking stelt, hangt verder af van verschillende factoren. Er moet een aantoonbaar risico zijn. Daartoe bekijken we wat het profiel is van een onderneming. Welke activiteiten voert ze uit? Is er verhoogde viruscirculatie in de regio? Zijn er specifieke werkgebonden risico’s of risico’s op het vlak van woon-werkverkeer? In welke mate zijn er al werknemers gevaccineerd? Is er tijdelijk weinig of geen activiteit?'

Welke werknemers komen in aanmerking?

Geert Laire: 'Sneltests zijn niet bedoeld om werknemers die van thuis uit kunnen werken terug naar het bedrijf te halen. Ze mogen ook niet gebruikt worden om de quarantaineverplichting van een medewerker ongedaan te maken. Uitzondering hierop zijn de kritische functies binnen de essentiële sectoren, waarvoor al langer een speciale sneltestprocedure bestaat. Voor werknemers die enkel in het bedrijf aan de slag kunnen, maakt de arbeidsarts een specifieke afweging. Daar spelen onder meer elementen als het aantal personen tewerkgesteld in een bepaalde ruimte, het aantal contacten, de mate van afstand houden of de mate van ventilatie een rol. Werknemers kunnen niet verplicht worden om een sneltest te ondergaan. De afname gebeurt vrijwillig.'

Wanneer is mijn onderneming aan de beurt?

Geert Laire: 'Op basis van alle elementen in de beslissingsboom kan de arbeidsarts een gefundeerde en objectieve inschatting maken. Dat laat de externe diensten toe om ondernemingen te prioriteren, van hoog risico naar minder hoog. In die volgorde en afhankelijk van de beschikbare capaciteit wordt dan gestart met het uitvoeren van de testen.'

Wat kost de inzet van sneltests?

Geert Laire: 'De overheid biedt 1 miljoen tests gratis aan, maar dat betekent niet dat het afnemen van de tests ook gratis is. De tijd van artsen of verpleegkundigen om in een bedrijf te testen of de tijd nodig om werknemers te testen in een medisch onderzoekscentrum wordt wel degelijk gefactureerd. De FOD WASO stelt uitdrukkelijk dat het inzetten van sneltests geen onderdeel uitmaakt van het periodiek gezondheidstoezicht. Grotere bedrijven kunnen daarvoor natuurlijk wel hun preventie-eenheden gebruiken.
Niet onbelangrijk: deze gratis testen kunnen enkel door de arbeidsartsen worden besteld.'

Wat als er een positief geval wordt gedetecteerd?

Geert Laire: 'Bij een positieve uitslag moet de werknemer in kwestie in isolatie. De arts zal oordelen of een extra controle aan de hand van een PCR-test noodzakelijk is. En daarna start de contacttracing. Om de administratie tot een minimum te beperken, zullen enkel positieve gevallen en het totale aantal afgenomen tests gemeld worden aan de overheid.'

Komt jouw organisatie in aanmerking voor sneltests?

Om als bedrijf in aanmerking te komen voor de inzet van sneltests buiten clusterbeheer, moet het antwoord op al deze vragen positief zijn. De afweging gebeurt door de arbeidsarts.

• Is er een COVID-19-risicoanalyse gebeurd in jouw onderneming?
• Zijn op basis daarvan specifieke preventiemaatregelen bepaald en ingevoerd?
• Wordt er maximaal gebruik gemaakt van telewerk?
• Is er verhoogde viruscirculatie in de regio?
• Kent jouw sector verhoogde risico’s?
• Zijn er specifieke functiegebonden risico’s en/of risico’s verbonden aan woon-werkverkeer?

Meer informatie op mensura.be