38.000 gedetacheerden
Het aantal gedetacheerde arbeiders in de bouw blijft al jaren stabiel op bijna 38.000 personen of 19% van het totaal arbeiders in België, zo blijkt uit een analyse van Embuild. De meeste gedetacheerde arbeiders in de sector komen uit Roemenië, Portugal, Oekraïne, Nederland en Polen. Detachering is nodig om de krapte op de Belgische arbeidsmarkt tegen te gaan, want ondanks de crisis in de bouw momenteel krijgen we nog altijd minstens 14.000 vacatures niet ingevuld.
Eén vijfde van de Belgische bouw- en installatiebedrijven wil daarom buitenlandse onderaannemers dan ook meer inschakelen om het tekort aan personeel op te vangen. 'Wel is het belangrijk om eventueel misbruik bij detachering te voorkomen', zegt Niko Demeester, gedelegeerd bestuurder van Embuild. Daarvoor kijkt de bouwfederatie in de eerste plaats naar de nieuwe Europese Commissie. 'We pleiten voor de oprichting van Europese Kruispuntbanken van Sociale Zekerheid en van Ondernemingen. Daarmee zullen onze inspectiediensten veel beter in staat zijn om de voorwaarden van detachering en van de betaling van sociale bijdragen te controleren.'
Aan het einde van het tweede kwartaal van 2024 waren er 37.860 gedetacheerde arbeiders tewerkgesteld in de bouw- en installatiesector in België. Dat aantal blijft nu al jaren stabiel, zo blijkt uit cijfers. Een gedetacheerde werknemer wordt door een werkgever uit een andere EU-lidstaat naar België uitgezonden om daar op tijdelijke basis werk te verrichten tegen de loonvoorwaarden die in ons land gelden, maar volgens het sociaal zekerheidsstelsel en dus onder de sociale lasten in zijn/haar land van herkomst. Detachering gebeurt binnen de Europese vrijheid van personen en dit volgens zeer strikte regels. Op die manier kan een buitenlander bij ons een goed inkomen verdienen, conform de loon- en arbeidsvoorwaarden van ons land en conform de sociale zekerheid in zijn/haar thuisland.
» Vragen over werken met buitenlandse onderaannemers? Contacteer onze sociaaljuridische adviseurs
Om misbruiken tegen te gaan is er eerst en vooral op Europees niveau verdere actie nodig: zo moet het elektronisch uitwisselen van informatie tussen de overheidsdiensten van de Europese lidstaten vlotter verlopen, zeker op het vlak van sociale zekerheid
Acties tegen sociale fraude
Detachering is ook simpelweg nodig om de krapte op onze arbeidsmarkt op te vangen. Het draait nu al een tijdje slecht in onze sector, zeker in de woningbouw en -renovatie, maar toch blijven er structureel tussen de 14.000 en de 20.000 vacatures openstaan in de bouw en installatie. Dat personeelstekort zet dan ook een rem op de bouwactiviteiten: uit gegevens van 239 bouw- en installatiebedrijven bij Embuild blijkt dat die krapte bij 20% van de bedrijven leidt tot het later opstarten van werven en bij 10% tot het beperken van offertes, kortom tot minder inkomsten. Uit ons onderzoek blijkt verder dat 21% van de Belgische bouw- en installatiebedrijven meer een beroep wil doen op buitenlandse onderaannemers.
Embuild beseft dat het statuut van gedetacheerde werknemer kwetsbaar kan zijn voor misbruik, bijv. door hen te onderbetalen, meer uren te laten presteren dan wettelijk bepaald of in onveilige omstandigheden te laten werken. Embuild verzet zich hier met klem tegen. Daarom heeft de sector op Belgisch niveau al veel acties ondernomen tegen sociale fraude, onder andere met de uitvoering van het Plan voor Eerlijke Concurrentie (PEC) uit 2015 en de lancering van een nieuw PEC-plan eerder dit jaar. In dat nieuw plan staat onder meer de wettelijke verankering van het sectorale identificatiemiddel, de “ConstruBadge”, centraal zodat er efficiënter sociale controle kan plaatsvinden op de werf. In een verder stadium kan daarmee dan worden gecontroleerd of iedereen die aanwezig is op een werf voldoet aan de geldende regels qua loon- en arbeidsvoorwaarden, en of de juiste opleidingen gevolgd zijn.
» Lees ook: "Embuild ondertekende nieuw plan voor eerlijke concurrentie in de bouw"
'Het is noodzakelijk om alle vormen van sociale fraude aan te pakken, want daarvan is immers niet alleen de gedetacheerde bouwvakker het slachtoffer, ook de overgrote meerderheid van de bonafide bouwondernemingen wordt daardoor met oneerlijke concurrentie geconfronteerd. Om misbruiken tegen te gaan is er eerst en vooral op Europees niveau verdere actie nodig: zo moet het elektronisch uitwisselen van informatie tussen de overheidsdiensten van de Europese lidstaten vlotter verlopen, zeker op het vlak van sociale zekerheid', zegt Demeester.
Het is daarbij van essentieel belang de identificatie van werknemers en van bedrijven te vergemakkelijken en dat kan door een “Europese Kruispuntbank van de Sociale Zekerheid” (met onder meer informatie over het statuut waarin iemand tewerkgesteld is, het loon, de sociale lasten, …) en een “Europese Kruispuntbank van Ondernemingen” (met onder meer ondernemingsnummer, rechtsvorm en startdatum, vestigingseenheden, …) op te richten. Die zullen de inspectiediensten in staat stellen om op elk moment over vlotte en doeltreffende middelen te beschikken om de naleving van de voorwaarden voor detachering en de betaling van sociale bijdragen te controleren. Embuild zal hier, samen met de Europese bouwfederatie FIEC, bij de nieuwe Europese Commissie voor pleiten.
